Scroll To

Ný aðferðafræði í virðiskeðju matvæla

„Styrkur eins og VALUMICS er mikilvægur fyrir uppbyggingu þekkingar á Íslandi og getur haft áhrif á stefnumótun í framleiðslu, dreifingu og aðgengi neytenda að gegnsærri upplýsingum um drifkrafta í virðiskeðjum, varðandi þætti eins og til dæmis verðlagningu, gæði, sjálfbærni, fæðuöryggi og reglugerðarumhverfi sem styður við öryggi í matvæladreifingu,“ segir Sigurður G. Bogason, sem mun leiða verkefni er kallast VALUMICS fyrir hönd Háskóla Íslands til rannsókna á virðiskeðjum matvæla, sem nær allt frá vinnslu grunnhráefna til lokaafurða á neytendamarkaði.

Á dögunum hlaut Háskóli Íslands 140 milljóna króna styrk úr rannsóknaáætlun Evrópusambandsins sem kennd er við Horizon 2020 en skólinn fer með yfirumsjón verkefnisins. Verkefnið hófst formlega í júní á þessu ári og stendur til maíloka árið 2021.

Í verkefninu verður sjónum beint að virðiskeðjum í framleiðslu matvæla, allt frá vinnslu grunnhráefna til lokaafurða á neytendamarkaði og sérhvert stig sem matvælin ganga í gegnum á þeirri leið verður skoðað ofan í kjölinn. Það eru ófáir hlekkir sem mynda keðjuna frá bónda til neytenda, eða allt frá kornræktun til brauðs í matvöruverslun eða bakaríi, og eru ýmsir þættir sem hafa áhrif á ákvarðanir í þessu flókna ferli. Það eru líka margvísleg utanaðkomandi öfl sem geta haft áhrif á virðiskeðjur matvæla, ekki síst pólitísk þar sem ákvarðanir geta í ákveðnum tilvikum verið teknar án fullnægjandi yfirsýnar.

Sjálfbærni og gagnsæi

Hingað til hafa rannsóknir á virðiskeðjum matvæla að mestu einskorðast við efnahagslega þætti. Í VALUMICS-verkefninu verður ný aðferðafræði þróuð, sem felur í sér að nálgast virðiskeðjur matvæla með heildaryfirsýn þar sem gerð verður grein fyrir samspili þeirra fjölmörgu þátta sem snert geta ákvarðanir innan virðiskeðjanna, svo sem á sviði efnahags-, félags- og umhverfismála.

Með niðurstöðum VALUMICS munu fást verkfæri fyrir alla þá sem þurfa að taka ákvarðanir sem geta haft áhrif á virðiskeðjur matvæla. Í þeim hópi eru m.a. matvælafyrirtæki, matvælaframleiðendur, þjónustu- og flutningsaðilar í matvælaiðnaði, neytendur og stjórnvöld. Þessi verkfæri munu hjálpa þessum aðilum að skilja og meta hugsanlegar afleiðingar vegna breytinga á rekstrar- og stefnumörkun í víðara samhengi en áður. Þar með verður til dæmis mögulegt að taka tillit til fleiri þátta en áður, þegar meta skal ívilnun stjórnvalda í landbúnaði, fiskeldi eða sjávarútvegi. Þannig má skoða flókið samspil í virðiskeðjum matvæla í hnattrænu samhengi og þar með unnt að stuðla að sjálfbærni, gagnsæi og aukinni aðlögunarhæfni í evrópskri matvælaframleiðslu.